ETNIK TIDUNG & KEBUDAYAANYA

Suku Kaum Melayu Tidung juga adalah salah satu daripada suku kaum Bumiputra yang terdapat di Sabah .. ^^

---

Suku Kaum Tidung ialah salah satu etnik yang terdapat di negeri Sabah. Bilangan mereka agak besar juga dan kebanyakan terdapat di kawasan Pantai Timur Negeri Sabah, khususnya di Daerah Tawau seperti Merotai , Kalabakan , Indrasabah , Tawau Lama , Pasir Putih, Apas Balung, Lahad Datu, Labuk dan Beluran.

Semua masyarakat ini beragama Islam dan terkenal sebagai kaum yang amat berpegang teguh kepada adat resam dan pantang larang bangsanya. Pada zaman dahulu masyarakat ini sangat kuat dipengaruhi unsur pemerintahan beraja iaitu pemerintahan Beraja Kesultanan Bolongan yang pusat pemerintahannya terletak di Kalimantan Timur Indonesia. Justeru itu sehingga kini adat istiadat, kesenian yang diwarisi dan tatacara kehidupan harian mereka banyak dipengaruhi oleh kehidupan istana. Tarian mereka misalnya banyak berunsurkan istana seperti tarian raja berangkat, kadandiu(sapu tangan) dan zapin tidung-bolongan yang mempunyai ciri gerak tari kesenian istana yang penuh legenda.

Begitu juga pakaian tradisi mereka, terutama untuk majlis tertentu misalnya, banyak dipengaruhi unsur kemewahan sama ada di segi reka bentuk, hiasan dan aksesorinya. Perhiasan mereka diperbuat daripada emas, perak atau tembaga dan ia harus dimiliki oleh sesiapa saja yang memakai tradisi mereka.

Berkenaan warna pakaian tradisi etnik ini, mereka memilih apa saja warna yang disukai (terutama warna yang memiliki kewujudan tujuh bidadari dan tujuh warna pelangi seperti terdapat dalam kepercayaan mereka). Walau bagaimanapun kerana warna kuning adalah warna rasmi kepada penghuni istana, maka warna kuning juga melambangkan warna kebesaran mereka. Pada hari ini, pakaian seperti ini dipakai pada majlis perkahwinan, perayaan dan pesta rasmi.

Untuk kaum lelaki Tidung, mereka memakai baju teluk belanga iaitu sejenis baju yang sama potongannya dengan baju Melayu. Di bahagian dalamnya dipanggil kaos dibuat daripada kain biasa atau sutera, manakala baju bahagian luarnya pula (jaket) dibuat daripada kain baldu yang dihiasi dengan corak-corak indah menggunakan manik atau labuci. Seluar yang dikenakan untuk baju teluk belanga ini dikenali juga sebagai seluar teluk belanga. Seluar ini diperbuat daripada kain baldu dan dihiasi tekatan kaki.

Sementara untuk hiasan kepala, mereka juga memakai sejenis tanjak dipanggil singal. Ia diperbuat daripada kain tenun berwarna kuning yang dihiasi dengan emas dan permata. Mereka juga mengenakan perhiasan dipanggil gabol iaitu kain samping yang diikatkan di pinggang. Warnanya mengikut pilihan si pemakai. Tali pinggang yang mereka pakai pula dikenali sebagai panding. Tali pinggang ini diperbuat daripada tembaga atau perak dan dipakai setelah menggunakan gabol supaya kelihatan lebih kemas. Akhirnya mereka juga turut mengenakan kain selempang yang dipanggil serebit. Kain ini disangkutkan di bahu si pemakainya.

Sementara bagi kaum wanita Tidong, mereka memakai sejenis baju yang dipanggil entor kesuma. Baju ini diperbuat daripada kain sutera yang dipanggil ambun, biasanya berwarna kuning yang dilekat dengan benang emas dan dihiasi dengan manik serta labuci. Mereka juga menggenakan kain sarung yang dipanggil gabol. Kain sarung ini daripada sutera berwarna kuning dengan tekatan benang emas berhiaskan manik dan labuci. Untuk hiasan kepala mereka memakai makuta iaitu sejenis tiara yang dahulunya diperbuat daripada emas atau perak serta dihiasi intan permata. Kemudian mereka menyucukkan jamong. Jamong ini dicucukkan pada sanggul/ kembang goyang yang menghaisi sanggul dan diperbuat daripada emas dan perak.

Mereka juga memakai anting-anting atau subang yang menjadi penghias telinga dan diperbuat daripada perak, suasa ataupun emas. Sementara itu terdapat beberapa perhiasan lain yang digunakan wanita etnik Tidong ini ketika mengenakan pakaian tradisi mereka. Antara perhiasan itu ialah kubab pempulu. Kubab pempulu bermaksud dada burung yang menghiasi bahagian dada si pemakai.

Kubab pempulu ini diperbuat daripada kain baldu yang dilekat dengan benang emas berhiaskan manik dan labuci. Mereka juga memakai perhiasan dipanggil selukup udang. Hiasan ini dikenakan di bahagian lengan yang diukir indah mengikut bentuk burung, kupu-kupu dan sebagainya serta diperbuat daripada emas atau perak.

Turut dikenakan ialah gelang tawa. Iaitu sejenis hiasan yang dipakai di pergelangan tangan yang diukir indah pinggang yang dipanggil panding dan diperbuat daripada emas atau perak.

Selain itu mereka juga memakai gelang kaki yang dipanggil geruncung. Gelang kaki ini diperbuat daripada emas atau perak dan mereka juga mengenakan dundung iaitu kain selendang yang diperbuat daripada sutera yang dihiasi manik dan labuci.